Spotkanie toksycznych osób w naszym życiu może negatywnie wpływać na nasze samopoczucie, relacje oraz zdrowie psychiczne. Mogą przypominać ciemne chmury, które stale zawisają nad nami, blokując nasze słońce i radość. Odczuwamy ich ciężar, a nasze emocje i perspektywa stają się przytłoczone przez ich zachowanie. Istotne jest zrozumienie co robią toksyczni ludzie i jak sobie z nimi poradzić

Jakie strategie obiera toksyczny człowiek?

Osoby toksyczne mogą manipulować emocjami współpracowników lub podwładnych, aby osiągnąć swoje cele zawodowe lub utrzymać kontrolę nad sytuacją. Przykłady manipulacji emocjonalnej w pracy to:

• Wywoływanie poczucia winy: Toksyczny przełożony może powiedzieć: „Jeśli naprawdę zależy ci na tym zespole, zostaniesz po godzinach, nawet jeśli masz plany z rodziną”. Takie stwierdzenia mają na celu wywołanie poczucia winy i skłonienie pracownika do rezygnacji z własnych potrzeb na rzecz pracy.
• Szantaż emocjonalny: Kolega z pracy może powiedzieć: „Jeśli nie pomożesz mi teraz z tym projektem, to nie będę w stanie ukończyć go na czas, a oboje poniesiemy konsekwencje”. To wywołuje presję emocjonalną, manipulując współpracownikiem, aby zrezygnował ze swoich obowiązków i priorytetów.
• Wykorzystywanie słabości: Menedżer może celowo przypominać pracownikowi o jego poprzednich błędach, mówiąc: „Pamiętasz, jak ostatnio zawaliłeś ten projekt? Nie chcemy, żeby to się powtórzyło, prawda?”. Takie uwagi mają na celu podważenie pewności siebie pracownika i zmuszenie go do działania zgodnie z oczekiwaniami menedżera.
• Kierowanie emocjami w celu kontroli: Toksyczny lider może mówić: „Jesteś jedyną osobą, która może uratować tę sytuację. Jeśli się nie uda, to będzie tylko twoja wina”. Takie podejście ma na celu wywołanie strachu i odpowiedzialności, zmuszając pracownika do podejmowania działań pod presją.

Krytyka i wyśmiewanie w miejscu pracy:

Toksyczne osoby w pracy często krytykują innych i wyśmiewają ich, aby podważyć ich poczucie własnej wartości i autorytet. Przykłady to:

• Sarkazm: Kolega może powiedzieć: „Och, znowu ty i twoje wielkie pomysły. Ciekawe, co tym razem pójdzie nie tak”. Takie komentarze podważają pewność siebie i mogą zniechęcać do innowacji i kreatywności.
• Szyderstwo: Przełożony może mówić do swojego zespołu: „No tak, tylko Janek może wymyślić coś takiego. Gratulacje za kolejny absurdalny pomysł”. Tego rodzaju uwagi mogą ranić i poniżać, powodując, że pracownicy czują się niedoceniani i zmniejsza się ich motywacja.
• Obraźliwe uwagi: Kolega może mówić: „Nie mogę uwierzyć, że naprawdę uważasz, że to dobry pomysł. Może wróć do szkoły i naucz się podstaw”. Takie komentarze mają na celu zranienie i ośmieszenie, wpływając negatywnie na samoocenę i morale pracownika.

Kontrola i dominacja w miejscu pracy:

Toksyczne osoby mogą dążyć do kontrolowania innych, aby utrzymać swoją dominację w zespole lub organizacji. Przykłady to:

• Narzucanie swojej woli: Menedżer może zmuszać zespół do realizowania jego pomysłów, ignorując wszelkie inne sugestie, mówiąc: „Robimy to w ten sposób, bo ja tak powiedziałem, i koniec dyskusji”. Takie podejście może prowadzić do frustracji i braku zaangażowania w zespole.
• Manipulowanie sytuacjami: Toksyczny lider może celowo przekazywać niekompletne informacje lub zmieniać plany w ostatniej chwili, aby utrzymać kontrolę nad projektem i zapobiec innym przejęciu inicjatywy.
• Ograniczanie dostępu do zasobów: Menedżer może celowo utrudniać pracownikom dostęp do niezbędnych narzędzi, informacji lub szkoleń, mówiąc: „Na razie to nie jest priorytet. Może później się tym zajmiemy”. Takie zachowanie ogranicza rozwój i możliwości pracowników.

Brak empatii i wykorzystywanie innych w miejscu pracy:

Toksyczne osoby często nie przejmują się uczuciami i potrzebami innych, koncentrując się wyłącznie na własnych korzyściach. Przykłady to:

• Wykorzystywanie innych: Kolega może systematycznie przerzucać swoje obowiązki na innych, mówiąc: „Wiem, że masz dużo pracy, ale naprawdę potrzebuję, żebyś to zrobił za mnie”. Takie zachowanie prowadzi do nadmiernego obciążenia innych pracowników.
• Brak zrozumienia: Przełożony może ignorować problemy osobiste pracowników, mówiąc: „Nie obchodzi mnie, co się dzieje w twoim życiu prywatnym. Musisz dostarczyć ten projekt na czas”. Takie podejście pokazuje brak empatii i zrozumienia dla trudnych sytuacji życiowych pracowników.

Sabotaż i podkopywanie w miejscu pracy:

Toksyczne osoby mogą sabotować czyjeś wysiłki i podkopywać pewność siebie, aby osiągnąć swoje cele lub uniknąć konkurencji. Przykłady to:

• Rozsiewanie plotek: Kolega może rozpowiadać nieprawdziwe informacje o współpracowniku, aby zaszkodzić jego reputacji, mówiąc: „Słyszałem, że Anna nie radzi sobie z nowym projektem. Może nie powinna była go brać na siebie”.
• Szkalowanie: Przełożony może publicznie krytykować pracownika za błędy, mówiąc: „To wszystko przez błąd Jana. Gdyby nie on, już dawno byśmy skończyli”. Takie zachowanie podkopuje pewność siebie i morale pracownika.
• Wykorzystywanie informacji: Toksyczny lider może wykorzystywać poufne informacje przeciwko pracownikowi, mówiąc: „Wiem, że miałeś problemy z wcześniejszymi projektami. Może to nie jest dla ciebie”. To może prowadzić do lęku i niepewności pracownika co do swojej przyszłości w firmie.

Agresja werbalna i fizyczna w miejscu pracy:

W skrajnych przypadkach toksyczne osoby mogą być agresywne werbalnie lub fizycznie. Przykłady to:

• Agresja werbalna: Kolega może używać obraźliwych słów lub krzyczeć, gdy coś idzie nie po jego myśli, mówiąc: „Jak mogłeś to tak schrzanić? Jesteś kompletnym nieudacznikiem!”. Takie zachowanie prowadzi do stresu i obniżenia morale.
• Wywoływanie konfliktów: Przełożony może celowo prowokować konflikty między pracownikami, mówiąc: „Słyszałem, że Anna nie jest zadowolona z twojej pracy. Może powinniście to wyjaśnić”. Takie działania prowadzą do napięć i trudnej atmosfery w pracy.
• Przemoc fizyczna lub groźby: W rzadkich przypadkach, toksyczne osoby mogą stosować przemoc fizyczną lub grozić przemocą, mówiąc: „Jeśli jeszcze raz zepsujesz ten projekt, pożałujesz tego”. Takie zachowanie jest nie do zaakceptowania i wymaga natychmiastowego działania.

Podczas sesji coachingowych jest to pierwszy etap, którym się zajmujemy – czyli zrozumienie co dokładnie robi osoba toksyczna, jakich słów używa, jak się zachowuje. Dopiero spojrzenie z poziomu „kamery” pozwala nam nabrać szerszej i obiektywnej perspektywy.

Skutki utrzymania toksycznych relacji

Utrzymywanie toksycznych relacji często prowadzi do chronicznego stresu i napięcia emocjonalnego. Ciągłe konflikty, manipulacje i wywoływanie poczucia winy wywołują silny stres, który może wpływać na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne.

Toksyczne osoby często krytykują, wyśmiewają i deprecjonują innych. To powoduje obniżone poczucie własnej wartości, brak pewności siebie oraz wątpliwości co do swoich umiejętności i wartości jako osoby.

Utrzymywanie toksycznych relacji może prowadzić do pojawienia się takich emocji jak smutek, złość, frustracja, poczucie bezsilności czy nawet depresja. Stałe wystawienie na negatywne interakcje i trudne sytuacje może znacząco wpływać na nasze samopoczucie emocjonalne.

Toksyczne osoby często manipulują, aby odseparować nas od naszych bliskich i wsparcia społecznego. Mogą nas izolować, zniechęcać do utrzymywania kontaktów z innymi oraz ograniczać nasze możliwości budowania zdrowych relacji.

Zaczynamy zaniedbywać własne potrzeby – stajemy się poddani i skłonni poświęcać swoje zdrowie, szczęście i cele dla dobroci toksycznej osoby.

Nie pozwalają lub nie zgadzają się na nasz rozwój, tym samym uniemożliwiając nam osiągnięcie naszych celów i realizację pasji. Ciągłe napięcia i ograniczenia narzucone przez toksyczną osobę mogą hamować nasze postępy i zmniejszać nasze możliwości rozwoju.

Jak radzić sobie z toksycznymi ludźmi. Skuteczne techniki i strategie

Pierwszym krokiem jest zrozumienie, czym jest toksyczność i jakie są jej objawy. Toksyczni ludzie często manipulują, krytykują, wywołują poczucie winy, a ich zachowanie może wyczerpywać emocjonalnie. Ważne jest, aby nauczyć się rozpoznawać te zachowania i zidentyfikować, jak wpływają na Twoje samopoczucie.

Ustal jasno granice. Granice są kluczowe w relacjach z toksycznymi osobami. Musisz jasno określić, co jest dla Ciebie akceptowalne, a co nie. Może to oznaczać asertywne komunikowanie swoich potrzeb i oczekiwań oraz konsekwentne ich egzekwowanie. Przykładem może być powiedzenie: „Nie toleruję, gdy podnosisz na mnie głos. Jeśli chcesz rozmawiać, proszę, abyś to zrobił spokojnie.”

Ogranicz kontakt. Jeśli jest to możliwe, ogranicz czas spędzany z toksyczną osobą. Często mniejsza ilość interakcji może znacząco poprawić Twoje samopoczucie. W przypadku relacji, których nie można całkowicie zerwać (np. z członkiem rodziny), staraj się minimalizować kontakt i unikać sytuacji, które mogą prowadzić do konfliktów.

Zwróć uwagę na swoje emocje.  Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, głębokie oddychanie czy regularna aktywność fizyczna, mogą pomóc w redukcji stresu. Ważne jest także rozwijanie umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami, np. poprzez terapię czy coaching.

Nie bój się szukać wsparcia u bliskich osób, które rozumieją Twoją sytuację. Możesz również rozważyć dołączenie do grup wsparcia, gdzie spotkasz osoby w podobnych sytuacjach. Profesjonalna pomoc, taka jak terapia lub coaching, może również być niezwykle pomocna w radzeniu sobie z trudnymi relacjami.

Pracuj nad samooceną. Toksyczni ludzie często obniżają samoocenę swoich ofiar. Ważne jest, abyś pracował nad swoim poczuciem własnej wartości. Ustalanie realistycznych celów, uznawanie swoich osiągnięć i dbanie o siebie może pomóc w budowaniu silniejszej samooceny.

Zaakceptuj, że nie zmienisz toksycznej osoby. Skup się na tym, co Ty możesz kontrolować – swoje reakcje i decyzje. Zrozumienie, że zmiana zachowań toksycznej osoby nie jest w Twojej mocy, pozwoli Ci skupić się na własnym dobrostanie.

koncentruj się na swoich pasjach i celach życiowych. Posiadanie silnego poczucia celu może pomóc w odpieraniu negatywnego wpływu toksycznych osób. Inwestowanie czasu w rzeczy, które są dla Ciebie ważne, może przynieść satysfakcję i wzmocnić Twoje poczucie własnej wartości.

Jeśli utrzymanie toksycznych relacji staje się zbyt trudne lub wpływa negatywnie na twoje życie, warto skonsultować się z terapeutą, coachem lub specjalistą ds. rozwoju osobistego. Oni mogą pomóc ci w zrozumieniu i radzeniu sobie z trudnościami wynikającymi z toksycznych relacji